AIDS ở Trung Quốc: Báo động đỏ
Do nhiều năm không thực hiện tốt công tác phòng, chống AIDS, giờ đây Trung Quốc đang phải chuẩn bị rất nhiều cho cuộc chiến khó khăn này.
Cuối cùng, đất nước Trung Quốc cũng bị đánh thức bởi... AIDS. Sau nhiều năm coi thường căn bệnh nguy hiểm này, Bắc Kinh đã trở nên quá chậm trễ trong việc thay đổi cách giáo dục và tăng cường sự hiểu biết của mọi người về các con đường mà HIV/AIDS có thể lan truyền, cách phòng ngừa và chữa trị HIV/AIDS ra sao. Đã quá trễ cho những ai đã bị nhiễm căn bệnh này, nhưng vẫn còn kịp để cứu hàng triệu con người của đất nước này trong tương lai.
Phải sau nhiều năm, Trung Quốc mới cho tuyên truyền công
khai về bao cao su như một biện pháp phòng ngừa HIV/AIDS. Trong những tháng gần đây, các quan chức về sức khỏe đã tăng cường các kế hoạch phân phát miễn phí bao cao su, đổi kim tiêm cũ lấy kim mới, phân phát miễn phí thuốc điều trị cho các bệnh nhân và tăng cường nhận thức cho cộng đồng qua các chiến dịch giáo dục về AIDS. Trong năm nay, ngân sách của Bắc Kinh cho công tác ngăn chặn sự lan rộng của AIDS đã tăng gấp ba lần so với năm ngoái - lên đến 390 triệu nhân dân tệ (tương đương 47 triệu USD), và sẽ tăng lên 470 triệu nhân dân tệ vào năm tới - thứ trưởng Bộ Y tế Wang Longde cho biết.
Tuy vậy, Bắc Kinh sẽ còn phải chuẩn bị tốt hơn nữa cho cuộc chiến lịch sử này nếu họ nhìn thấy được hết quy mô và mức độ nghiêm trọng của vấn đề mà họ đang phải đối mặt. Đã có hơn 200.000 người chết vì AIDS và khoảng 840.000 người đang phải sống với HIV/AIDS tại Trung Quốc, theo báo cáo từ Liên hiệp các Chương trình Phòng, chống HIV/AIDS của Liên Hiệp Quốc (UNAIDS). Trung Quốc hiện đang không theo kịp các Mục tiêu Phát triển Thiên Niên Kỷ của LHQ đề ra trong việc chặn đứng và đảo ngược được tỷ lệ lây lan của HIV/AIDS vào năm 2015. LHQ cảnh báo: Nếu không ngăn chặn, căn bệnh này có thể giết chết mười triệu nạn nhân vào năm 2010.
Thời gian đến đó chỉ còn có sáu năm, cho thấy Trung Quốc đang đứng trên bờ vực của sự bùng nổ các ca nhiễm HIV, với sự gia tăng thấy rõ trong những người tiêm chích ma túy, mại dâm và quan hệ tình dục bừa bãi trong một xã hội đang được đô thị hóa nhanh chóng. Trung Quốc hiện có hơn một triệu người tiêm chích ma túy cũng như hàng triệu gái mại dâm, Tân Hoa Xã cho biết.
Thậm chí, nếu sự thay đổi về chính sách của chính phủ có thành công trong việc kéo đất nước thoát khỏi bờ vực thì cũng đã quá trễ đối với một số người. Như việc đã có 10.000 nông dân vô tội ở Henan và các tỉnh khác - những người bán huyết thanh cho các công ty liên kết với chính phủ vào những năm 1990, đã bị nhiễm HIV do các thủ tục lấy máu không an toàn. Họ áp dụng chung một thông lệ cho tất cả những người hiến máu – phớt lờ mọi nguy hiểm có thể xảy ra: rút máu từ cơ thể của người hiến máu cho vào các thùng chứa ly tâm mà thông thường được dùng để chứa máu 12 người cùng lúc. Sau khi đã trích lấy huyết thanh, hồng cầu của những người hiến máu - lúc này đã bị trộn lẫn lại với nhau - được truyền trả trở lại cho những người hiến máu. Phần lớn những nạn nhân của việc làm bất cẩn này đã qua đời vì AIDS, số còn lại chỉ mới bắt đầu nhận được sự quan tâm ít ỏi từ chính quyền trong thời gian gần đây.
Đã gần 20 năm trôi qua kể từ khi trường hợp nhiễm HIV đầu tiên được phát hiện tại Trung Quốc, vậy mà phần lớn mọi người ở đây đều không có được sự hiểu biết tối thiểu về căn bệnh này và cách mà nó lây truyền như thế nào. Tiến hành phổ biến các kiến thức về HIV, tránh không để bị lây nhiễm và tìm kiếm các biện pháp phân phối thuốc kháng virus với giá rẻ cho những bệnh nhân của căn bệnh này là các nhiệm vụ mà ngành y tế Trung Quốc phải đối mặt.
Đề tài tranh luận chính nằm ở các chính quyền địa phương - nơi các nhà hoạt động tình nguyện có thể bị các quan chức địa phương đe dọa và các phóng viên có thể bị bắt giam do cố tiến hành các cuộc phỏng vấn. Thậm chí cả lúc cởi mở nhất, các quan chức này vẫn rất ngần ngại không chịu chia sẻ các khó khăn của họ với những người ngoài. Chẳng hạn, phóng viên tạp chí Kinh tế Viễn Đông (FEER) đề nghị có cuộc tiếp xúc với các quan chức của 11 tỉnh khác nhau tại Trung Quốc với mục đích xin được đến thăm bất kỳ cơ sở nào trong số 51 cơ sở của Bộ Y tế đạt danh hiệu “Quận kiểu mẫu trong việc phòng ngừa và chữa trị AIDS toàn diện”. Thế nhưng chỉ có duy nhất một nơi đồng ý tiếp xúc với phóng viên tạp chí này, còn lại đều đưa ra lý do là “quá bận”, “đang họp” hoặc thậm chí là “đang chống lụt” để từ chối.
Nơi duy nhất đó là quận Shanyang thuộc tỉnh Shaanxi, đồng ý tiếp xúc với phóng viên nhưng với thái độ miễn cưỡng khi cho phép phóng viên tiếp xúc với bất kỳ người nào nhiễm HIV/AIDS. Điều này rõ ràng có nghĩa là họ chỉ cho phép phỏng vấn một quan chức về sức khỏe của địa phương và đó là tất cả, thậm chí chụp một bức ảnh tại đây cũng bị kiểm soát chặt chẽ. Các quan chức tại quận này nói rằng có năm trường hợp nhiễm HIV/AIDS tại quận của họ, nhưng sau đó các cuộc tranh cãi nảy lửa và các báo cáo độc lập cho thấy tỷ lệ nhiễm tại nơi này của tỉnh Shaanxi cao hơn nhiều so với những gì mà các quan chức tại đây cho biết.
Không chỉ có các quan chức địa phương là tỏ ra thận trọng thái quá khi đề cập đến vấn đề này, cả nhiều người dân Trung Quốc cũng cảm thấy khó chịu khi phải tiếp xúc trực triếp với những người nhiễm HIV/AIDS. Chẳng hạn, một số thợ chụp ảnh tại Zhengzhou - thủ phủ của tỉnh Henan, đã từ chối không chịu đi chụp hình những người nhiễm HIV cho bài báo này vì sợ bị lây bệnh.
Quan chức địa phưong từ nay sẽ bị các chức nếu để tỷ
lệ nhiễm HIV'AIDS gia tăng trong địa phương.
Tuy nhiên, mọi thứ đang thay đổi. Cơn khủng hoảng hội chứng SARS khốc liệt vào năm ngoái, sự hoảng loạn mà nó gây ra cho cả xã hội và nền kinh tế đã làm tăng thêm nguy cơ bị quở trách nếu không cố gắng quét sạch bất kỳ sự lây nhiễm bệnh nào theo lệnh của cấp trên. Sự thay đổi nhận thức của người dân và của cả chính quyền trong việc tiếp cận với vấn đề HIV/AIDS được thể hiện trong cuộc viếng thăm được truyền hình trực tiếp của Thủ tướng Ôn Gia Bảo trong chuyến viếng thăm Bệnh viện Ditan tại Bắc Kinh vào ngày 1/12 – Ngày Quốc tế về AIDS. Tại đây, họ đã nói chuyện và bắt tay với những bệnh nhân AIDS...
Biện pháp mạnh: Giáo dục và... cách chức, nếu...
Một trong những điều quan trọng nhất cần tiến hành ngay là vạch trần những câu chuyện hoang đường được thêu dệt xung quanh căn bệnh AIDS tại Trung Quốc. Không giống như các nhà lãnh đạo trước, các nhà lãnh đạo hiện nay chấp nhận đương đầu với vấn đề. “Trước hết, phải nhận thức rõ rằng nếu không giải quyết các vấn đề ở hiện tại khi nó còn có thể, thì tương lai sẽ còn khó khăn hơn nhiều.” - Odilon Couzin, giám đốc của Tổ chức Thông tin về AIDS tại Trung Quốc - một tổ chức phi chính phủ, có văn phòng đặt tại Hong Kong cho biết.
Do Trung Quốc chậm bước trong cuộc chiến chống AIDS, Bắc Kinh có thể học tập được nhiều kinh nghiệm từ các quốc gia khác trong việc đẩy lui thảm họa này. “HIV/AIDS là một vấn đề nhưng đã có giải pháp giải quyết.” - Khalid Malik, điều phối viên của LHQ thường trú tại Trung Quốc – người tin rằng Trung Quốc đủ sức để ngăn ngừa thảm họa này, nói - “Hãy nhìn Nam Phi vào lúc đó khi so với Thái Lan. Cả hai quốc gia này đã bắt đầu từ một tình huống tương tự Trung Quốc cách đây mười năm – vậy mà giờ đây con số người nhiễm tại Thái Lan đang bắt đầu giảm xuống”.
Trung Quốc cũng có thể nhận được nhiều lợi ích của việc tăng ngân quỹ toàn cầu cho cuộc chiến chống AIDS cũng như nhận được các chia sẻ kinh nghiệm đầy thiện ý từ các quốc gia khác. Vào cuối tháng 6 vừa qua, Ngân quỹ Toàn cầu cho cuộc chiến chống AIDS, bệnh lao và sốt rét đã được phê chuẩn tới 63 triệu USD cho một nỗ lực hạn chế sự lan rộng của HIV tại bảy tỉnh của Trung Quốc. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng giúp Trung Quốc thiết lập các kênh để nhận được tài trợ từ các nước khác, còn tổ chức từ thiện của cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton hứa sẽ trợ giúp về kỹ thuật và các trang thiết bị thử nghiệm cho Trung Quốc. Người sáng lập công ty Microsoft - Bill Gates sẽ hỗ trợ cho các chương trình HIV/AIDS tại Trung Quốc qua quỹ tài trợ 27 tỷ USD của cá nhân ông.
Sau đó, bộ máy tuyên truyền vĩ đại và hiệu quả của Trung Quốc sẽ phải hoạt động để đưa được tất cả các thông điệp phòng chống HIV/AIDS đến với cộng đồng. Khi được hỏi công cụ nào là quan trọng nhất trong cuộc chiến chống AIDS, Xi Hubin – người đứng đầu Cơ quan Sức khỏe và Chống Dịch bệnh tại Shanyang đã không do dự trả lời rằng: “Sự tuyên truyền”.
Bộ máy tuyên truyền của Trung Quốc nay đã khởi động
các chương trình truyền thông về AIDS trong cộng đồng.Cách tiếp cận đó cũng đã cho kết quả rất tốt trong các chiến dịch sức khỏe cộng đồng khác. Văn phòng của ông Xi Hubin phân phát các các tập sách nhỏ chỉ dẫn về các vấn đề, như cách lây lan AIDS lây lan (qua quan hệ tình dục, dùng chung kim tiêm, bán máu bất hợp pháp) và cũng chỉ dẫn cho biết AIDS không lây lan qua các đường như hôn, ăn uống chung, bắt tay. Trong sáu ngày “Sức khoẻ quốc gia” trong một năm, văn phòng của ông luôn sẵn sàng một chiếc xe “thông tin lưu động” được trang hoàng bằng các biểu ngữ và cho lái đi tuyên truyền khắp quận để thực hiện chương trình phân phát tận tay những cuốn sách nhỏ tuyên truyền về HIV/AIDS.
Các nhà hoạt động tình nguyện rõ ràng sẽ giúp giảm bớt sự lan rộng của AIDS. Nhưng đây là nước Trung Quốc nên hăm doạ từ những người đứng đầu chính quyền cho một hiệu quả còn rõ ràng hơn nữa – như thông điệp của Bắc Kinh truyền đạt đến với những nhà hảo tâm trong việc phòng chống HIV/ AIDS tại đây: “Họ nói một cách rõ ràng rằng nếu bạn là người cầm quyền của vùng đó và tỷ lệ nhiễm AIDS của vùng bạn tăng lên… bạn sẽ bị mất chức.” - Bill Gates cho phóng viên của FEER biết.
Trần Anh (Theo FEER)
|